Savaşın Arapların Sosyokültürel Hayatındaki Yeri ve Ahterî-yi Kebîr’de Savaşla İlgili Söz Varlığı

Öz

Bu makale, savaşın Arap toplumunun sosyokültürel yapısındaki yeri ile klasik sözlük literatürünün önemli eserlerinden Ahterî-yi Kebîr'deki savaş temalı kelime varlığını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, savaş araç gereçlerine, savaşla ilgili fiillere, savaşçı tipolojisine ve düşmanlık kavramına odaklanılarak dönemin zihniyet yapısı ve kültürel öncelikleri analiz edilmiştir. Ayrıca savaşın, dilde nasıl kavramsallaştırıldığı ve hangi bağlamlarda yer aldığı değerlendirilmektedir. Savaşlar, geçmişte ve günümüzde insanoğlunun hayatında hep var olmuş, insanlık tarihi kadar eski bir unsurdur. Tarihi süreç göstermektedir ki savaş olgusu Cahiliye Arap toplumunda büyük yer etmekte ve bu bilgiler Arapların oluşturdukları ilk edebî eserlerin kaynaklığıyla ispatlanmaktadır. Kabile merkezli Arap toplumunun asabiyet, intikam, öç alma duygusu, şeref ve haysiyeti koruma isteği savaşların açığa çıkmasında etkili olmuştur. Bu savaşlar hem kabileler arasında hem de komşu ülkelerle meydana gelmiş olup Arapları siyasi, sosyal, ekonomik, psikolojik anlamda derinden etkilemesiyle birlikte Arap dili ve edebiyatında yer alan edebî ürünleri oluşturan en önemli faktör olarak kabul edilmiş, dil ve edebiyatın gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Bu bağlamda Ahterî Mustafa Efendi’nin Ahterî-yi Kebir isimli sözlüğü ele alındığında takriben dört yüz kelime işaret etmektedir ki Araplar tarafından savaşla ilgili en çok; kılıç, ok, yay, süngü, düşmanlık, cenk etmek, galip olmak, husumet etmek, savaşmak, vurmak, zafer gibi kelimeler kullanılmıştır. Ahterî-yi Kebir’de savaşla ilgili söz dağarcığı oldukça geniş olmakla birlikte müteradif kelimeler zengindir. Dolayısıyla savaş olgusunun geçmişte bir yaşam şekli haline geldiği, Arapların vazgeçilmezi olduğu anlaşılmaktadır.